اولین کاری که لازم است پس از آماده سازی مقاله انجام دهیم انتخاب یک مجله مناسب است. اما مهم ترین معیارهای انتخاب ژورنال برای چاپ مقاله چیست؟ اغلب دانشجویان و محققان این تصور را دارند که وقتی مقاله شان آماده شد می توانند آن را به هر ژورنال پژوهشی و یا مجله ای که در زمینه تخصصی مقاله آنها باشد ارسال کنند، اما این موضوع بسیار مهم است که از خودمان بپرسیم چه ژورنالی با چه مشخصاتی می تواند برای مقاله مان مناسب باشد. در این نوشته تلاش می کنیم به مهم ترین معیارهای انتخاب ژورنال برای چاپ مقاله اشاره کنیم.

• مرتبط بودن موضوع مقاله با حوزه پژوهشی ژورنال

بررسی مجله‌های علمی در دراز مدت نشان می‌دهد که هر یک از آنها بر اساس اهداف تعریف شده خود، از نظر موضوعی و رویکرد مقاله‌های شان سمت و سویی مشخص دارند. گاهی دو مجله در یک موضوع مشابه، دو رویکرد متفاوت دارند که تاثیر این رویکردها به روشنی در محتوای اغلب آثاری که منتشر می‌کنند منعکس می‌شود. بنابراین انتخاب مجله مناسب برای انتشار مقاله، تصمیم مهمی است که اگر به درستی گرفته شود، امکان پذیرش مقاله را افزایش می‌دهد.

این نکته قابل تامل است که در اغلب مواردی که یک مقاله با «عدم پذیرش» مواجه می‌شود، دلیل اصلی رد شدن اثر، بیش از آن که به محتوای آن مربوط باشد، به دلیل عدم تناسب موضوع مقاله با حوزه پژوهشی تعریف شده ژورنال و یا عدم مطابقت ساختار شکلی مقاله با فرمت و الگوی استاندارد آن ژورنال است. به بیان دیگر، محقق موفق نشده مجله‌ای که بیشترین نزدیکی را به موضوع و حوزه پژوهشی مقاله اش دارد پیدا کند و به همین دلیل مقصد اشتباهی را برای مقاله اش برگزیده است.

معمولا هر یک از مجلات علمی، حوزه پژوهشی مشخصی را بسته به سیاست‌ها و خط مشی علمی که دارند در نظر می‌گیرند، و برای حفظ انسجام مطالب ترجیح می‌دهند از پذیرش مقاله‌های خارج از آن حوزه پرهیز کنند. بنابراین تناسب موضوع مقاله با حوزه مجلات یکی از عوامل اصلی موفقیت انتشار است. معمولا در سایت مجلات، در قسمت اهداف و حیطه کاری (Aims and Scopes) ، رویکرد و حوزه علمی و کاری مجله مربوطه نوشته شده است. هماهنگی موضوع مقاله با حیطه کاری مجله بسیار مهم است و لذا توصیه می‌شود که از سایت مجله، قسمت «اهداف و حوزه کاری» را مطالعه و بررسی کنید.

در صورتی که مقاله به مجله‌ای ارسال شود که با حوزه کاری آن هماهنگی ندارد، پس از چند روز و حتی چندین هفته، پیغامی مبنی بر ناهماهنگی موضوع مقاله با حیطه کاری مجله(out of scope) از طرف مجله به نویسندگان ارسال می‌شود و مقاله بدون داوری، رد می‌شود. در این حالت بدون کسب نتیجه‌ای، چند هفته وقت تلف شده است. به همین منظور بهتر است که ابتدا مجلات مرتبط با موضوع مقاله انتخاب گردد.

• ضریب تاثیر مجله و میزان محبوبیت آن در جامعه علمی

ضریب تاثیر یکی از معیارهای کمی مهم برای ارزیابی میزان تاثیرگذاری هر مجله علمی در یک دوره زمانی مشخص است. بنابراین در زمان انتخاب یک مجله، حتما به این شاخص توجه کنید. ضریب تاثیر یک مجله به این معنی است که آن مجله چه میزان در دنیای علم نفوذ دارد و در واقع نشانگر اعتبار یک مجله است، بنابراین مجلاتی که شاخص ضریب تاثیر پایینی دارند، به همان نسبت از اعتبار پایین تری نیز برخوردارند. بنابراین بهتر است تا آنجا که ممکن است در انتخاب ژورنال، این ملاک را مد نظر قرار دهید.

• سوابق مجله، و میزان ثبات و عدم تاخیر در انتشار

وقتی قرار است یک ژورنال را برای چاپ مقاله مان در نظر بگیریم، باید مسائل مختلفی را لحاظ کنیم و مجله مورد نظرمان را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار دهیم. یکی از این ملاک‌ها سابقه انتشار ژورنال است. به عبارت دیگر، اعتبار و ثبات هر مجله در انتشار و عدم تاخیر در شماره‌های جدید، گویای توانایی، قدرت و سابقه خوب یک مجله است. مجله‌ای که توانسته طی سال‌های متمادی و بی وقفه منتشر شود از مدیریتی لایق و توانمند برخوردار بوده است. پژوهشگران نیز به این مجلات با سابقه اعتماد بیشتری دارند.

به همین دلیل بهتر است مقاله‌های خود را برای مجله‌ای ارسال کنید که تضمین بیشتری برای انتشارشان وجود داشته باشد. در چنین نشریه‌هایی فرایند داوری نیز تثبیت شده است و اغلب داوران با تجربه با آنها همکاری می‌کنند. حتی عدم پذیرش از این مجلات هم از جهتی موفقیت قابل توجهی محسوب می‌شود. چرا که مطمئن می‌شوید مقاله شما فرایند داوری منصفانه‌ای را طی کرده و از آن مهم تر معمولا نظرات داوران این مجلات فرصت ارزشمندی برای یادگیری و بهبود پژوهش‌های آتی است.

• اعتبار علمی اعضای هیئت تحریریه

شهرت و مقام علمی اعضای هیئت تحریریه یا شورای سردبیری (Editorial Board) هر مجله به آن اعتبار می‌بخشد. از این رو معمولا اعضای هیئت تحریریه مجله‌های معتبر افرادی صاحب نام و در حوزه خود صاحب نظر هستند. بنابراین، توجه به موقعیت علمی اعضای هیات تحریریه و سردبیر هر مجله می‌تواند امکان قضاوتی کلی در خصوص محتوای آن را هم فراهم آورد. به عنوان مثال، مجله‌های معتبر که سردبیر و شورای سردبیری شناخته شده و قوی‌تری دارند، به سرعت برای مقاله ارسال شده داوران متخصص انتخاب می‌کنند و لذا فرآیند داوری مقالات سریع‌تر آغاز می‌شود. به این ترتیب تصمیم‌گیری در مورد مقاله در مدت زمان کمتری انجام خواهد شد.

• انعکاس محتوا در پایگاه‌های اطلاعاتی

معمولا هر یک از مجله‌های علمی مقاله‌های شان را در یک یا چند پایگاه اطلاعاتی (journal databases) دسترس پذیر می‌سازند. هر چه تعداد این پایگاه‌ها بیشتر و از محبوبیت بیشتری در میان پژوهشگران برخوردار باشند، سطح دسترسی به مقاله‌های این نشریات به مراتب گسترده تر خواهد بود. گستردگی حوزه دسترسی، شانس بازیابی و مطالعه آثار منتشر شده را ارتقا می‌دهد. به همین دلیل توصیه می‌شود مقاله‌های خود را به مجلاتی بسپارید که در تعداد بیشتری از این پایگاه‌ها نمایه می‌شوند. در این صورت احتمال استناد به آثارتان افزایش خواهد یافت. چرا که مخاطبان بیشتری به این آثار دسترسی دارند.

• توجه به هزینه‌های مربوط به انتشار

یکی دیگر از مواردی که لازم است به عنوان یک معیار در انتخاب ژورنال مورد توجه محقق قرار بگیرد، بحث هزینه‌ها است. در این موارد، خوب است به چند نکته توجه داشته باشید: اگر بخواهید مقاله به صورت رایگان در اختیار همگان و بدون هیچ گونه محدودیتی قرار گیرد که اصطلاحاً  open access نامیده می‌شود، باید هزینه چاپ مقاله (Publication fee) توسط شما پرداخت شود. در این حالت پس از پذیرش مقاله، در هنگام پر کردن فرم‌های مربوط به چاپ مقاله در آن مجله، گزینه  open access را انتخاب نمایید.

هزینه چاپ مقاله در مجلات مختلف متفاوت است و معمولاً از کمتر از یکصد تا چند صد دلار می‌باشد. برخی از مجلات فقط مقالات را به صورت open access چاپ می‌کنند که این مجلات open access نامیده می‌شوند. در این حالت نویسندگان پس از پذیرفته شدن مقاله، باید هزینه چاپ مقاله را پرداخت کنند و گزینه دیگری وجود ندارد. از آنجا که این گونه مقالات به صورت رایگان در اختیار همه قرار می‌گیرد، تعداد ارجاعات به آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. به این معنی که افراد بیشتری از این مقاله استفاده می‌کنند و در مقاله خود ارجاع می‌دهند.

اگر درباره نحوه سابمیت و اکسپت مقاله پژوهشی تان سوالی داشتید می توانید در پایین همین پست، در بخش نظرات کاربران مطرح کنید. در اولین فرصت به آن پاسخ خواهیم داد.